معرق کاری چیست؟
معرق کاری یا صنعت معرق یکی از رشته های پر پیشینه ی صنایع دستی ایران است. این صنایع نسبت به صنایع دیگر مانند منبت کاری، خراطی،بافت سبد، خاتم کاری ونازک کاری دارای قدمت بیشتری است.
باتوجه بررسی های شده در حدود ۳هزارسال قبل از میلاد، مردمان بومی ایران علاوه بر کلبه های چوبی در ساخت نردبان و وسایل دیگر نیز استفاده می کردند. در زمان هخامنشی هم استفاده از چوب بسیار مرسوم بوده است برای مثال عمارت های کاخ هخامنشی ،شوش و آپادانا از درخت های سدر لبنانی و بلوط ایرانی استفاده شده است. در کاوش های باستانی انجام شده شهر سوخته زابل که مربوط به ۵ هزار سال قبل ازمیلاد بنظرمی رسد که طرح های موجود بر روی آن طرح های کاملا ایرانی هستند.
واژه معرق به چه معناست؟
واژه معرق به معنای تکه تکه، ورگه رگه و وصله می باشد. به نوعی همه ما از روش معرق در گذشته استفاه کرده ایم اما با نام آن آشنا نبوده ایم. روش کولاژ ، همان معرق کاری است که با نام آن آشنا نبوده ایم. در روش کولاژ که در گذشته از آن استفاده کرده ایم. باترکسیب تکه های رنگی مقوا،پارچه کاغذ اشکال مختلف را بریده و در کنار هم قرار می دهیم واشکال مختلف مانند گل ، درخت و خانه میسازیم این کار را با چوبهای مختلف به رنگ ها متنوع و مطابق با طرح مورد نظر این کار را معرق می گویند.
گاهی این هنر را با مرقع که هنری جداست اشتباه گرفته میشود.
معرق هنری است که بستگی به نوع مصالح آن(کاشی،چرم،پارچه،فلز،چوب و…)است.
هنر معرق در صنایع چوب،که با استفاده ازچوب های مختلف با رگه های مختلف و رنگ های متنوع هستند نیاز داریم. به طور کلی با استفاده از خصوصیات چوب رنگ وتنوع آن طرح های شکیل و چشم نواز را به ارمغان می آوریم که باعث زیبا ترشدن و ارزشمند شدن آنها می شود.
چه معیارهایی چوبی که در معرق کاری نیاز است؟
در این هنر چوبی که استفاده می شود و کاربرد دارد، در زیبایی واستحکام آن نیز تاثیر گذار است.
هر چه دوام و استحکام چوب بیشتر باشید.ارزش آن اثرهنری نیز بیشترو کیفیت بهتری را برای ما به ارمغان می آورد .
از جمله نکاتی که در معرق کاری باید رعایت کنیم چیست؟
در انتخاب نوع چوب برای معرق کاری باید دقت لازم را بکار برد که علاوه بر مستحکم بودن، قابلیت شکل پذیر بودن را نیز داشته باشد. به عنوان مثل چوب راش ، چوب مناسبی برای معرق کاری است. چوب های استفاده شده در هنر معرق کاری نباید تر باشند و از زمانی که از درخت شده اند. باید مدت زمان زیادی گذشته باشد از زمانی که چوب از درخت جدا شده است و چوب کاملا خشک شده است . زیرا اگر چوب تازه وتر باشد ، ترک میخورد و یا طول عمر عمر زیادی ندارند. برای زیباتر شدن میتوانید از چوب های با رگه های طبیعی استفاده کنید تا علاوه بر زیبا شدن، سبب منحصر به فرد باشد.
از چوب هایی که زدگی دارندو خودگره هستند مناسب معرق کاری نیستند به هیچ عنوان استفاده نکنید.
مراحل اجرای معرق کاری:
- انتخاب طرح یا مدل
- تهیه الگو
- خرد کردن الگو
- اتصال الگو بروی چوب با انجام معرق کاری
- چسباندن قطعات معرق شده بروی زمینه کار
پرس کاری و پرداخت
- سوهان چوب ساب
- نفت
- لیسه دستگاه پولیش
- سنباده نرم
- کمپرسور
- رزین
- پلی استر
- تیغ موکت بری
- دستگاه پولیش
- مته دستی
ابزارهای استفاده شده در معرق کاری
- مصالح اصلی (چوب، چرم، عاج، استخوان، صدف ، فلز و غیره)
- اره دست
- اره چوب بر
- اره فنر
- کمان اره
- رنده دستی
- تیزک
- چکش و میخ
- پیشکار
- سوهان تخت
جمع بندی
در این مقاله با پیشینه و قدمت این هنر آشنا شدیم و نحوه استفاده آن در صنایع مختلف. همچنین به تعدادی از ابزار های استفاده شده در این صنعت اشاره کرده ایم.میتونانید با توجه به عکس های موجود از این هنر به شکیل بودن و میزان جلائی که به اشیا مورد نظرمی دهد مشاهده کنید.